Yıllardır bu kavramlardan uzak olan aileler hep evlatlarını bir kalıba sokarak büyütmek için uğraşırken, onları nasıl yaraladıklarını, sindirdiklerini ve var olan kişiliklerine verdikleri zararla, onları nasıl farklı insanlara dönüştürdüklerini hiçbir zaman fark edemediler. Mizaç ya da kişilik dediğimiz, var olan karakteristik özelliğini nasıl ki saç, göz, cinsiyet gibi doğuştan var olanı değiştiremeyeceksek, kişiliğin de değişmeyeceğini bilemeyerek çocuklarımıza türlü zararlar verdik. Çocuğun davranışlarını ya şımarıklık olarak anladık ya da iş bilmez beceriksiz ve hatta ukala olarak yorumladık. Bazılarının yaratıcılığını bazılarının öz benliğini elimizle öldürdük. Bütün biyolojik özellikler nasıl gen geçişi ile nesilden nesile aktarılıyorsa, mizaçta aynı bu şekilde gen geçişiyle nesilden nesile geçen özelliklerimizden biridir. Hiç bir bireyin bu özelliğini asla yok edemeyiz, ancak kabul etsek de etmesek de yaşadığımız bir toplum var ve çocuğumuzun o toplumdan soyutlanmaması için toplum normlarına ayak uydurmak zorundayız. Çocuk yetiştirmede evladımızın hayatını şekillendirmesinde en önemli aktör kişiliktir ve kişiliklerimiz karakterlerimizi belirle o yüzden ebeveyn olmamın en büyük zorluğu evladımızı çok iyi tanıyıp ona göre çocuğumuza kaptanlık yaparken onu en güvenli limana bırakabilmektir.Şimdi gelelim bu önemli konunun detaylarına, mizaç nedir? Nasıl eğitim vermeliyiz? Bunun için neler yaparız? Sorularının cevabını bulmaya. Çocuklarda mizaç eğitimi, çocuğun doğuştan getirdiği kişilik özelliklerini (mizaç) tanıyarak, bu özellikleri anlamaya, yönetmeye ve geliştirmeye yönelik bir eğitim yaklaşımıdır. Amaç; çocuğun kendini tanımasını, duygularını düzenlemesini, başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurmasını ve potansiyelini gerçekleştirmesini desteklemektir. Mizaç Nedir?Mizaç; çocuğun doğuştan gelen duygusal tepkileri, enerji düzeyi, dikkat süresi, yeni durumlara uyum hızı gibi özellikleridir. Mizaç değişmez ama eğitimle şekillenir ve yönetilebilir. Mizaç Eğitiminde Amaçlar:Çocuğun mizacını tanımak (örneğin: hassas mı, hareketli mi, çekingen mi?). Aile ve öğretmenlerin çocuğa uygun yaklaşım geliştirmesi. Duygusal farkındalık ve özdenetim becerilerinin geliştirilmesi. Problem çözme, empati ve sosyal uyum becerilerini desteklemek. Mizaç Tiplerine Göre Eğitimde Yaklaşımlar:
Mizaç Özelliği | Gözlem | Eğitim Yaklaşımı |
Hareketli (yüksek enerjili) | Yerinde duramaz, çok konuşur | Fiziksel aktiviteye fırsat verelim, yapıcı yönlendirmeler yapalım |
Çekingen (yeniye kapalı) | Yeni ortamlarda zorlanır | Sabırlı olunmalı, yavaş alıştırılmalı, zorlanmamalı |
Duygusal (duygu yoğunluğu yüksek) | Çabuk üzülür/sevinir | Duygularını ifade etmesine alan tanınmalı, duygular hakkında konuşmalı |
Dikkati kolay dağılan | Uzun süre odaklanamaz | Kısa ve tekrarlı etkinlikler yapılmalı, çevresel uyaran azaltılmalı |
İnatçı (kararlılık yüksek) | Kendi istediği gibi davranmak ister | Seçenek sunulmalı, kurallar net olmalı. |
Uygulanabilecek Yöntemler: Duygu kartları ile duyguları tanıma ve ifade etme çalışmaları Nefes ve gevşeme egzersizleri Öykü anlatımı yoluyla empati ve sosyal becerilerin gelişimi Oyun temelli öğrenme (özellikle dramatik oyunlar) Aile katılımı ile evde tutarlı tutumlar geliştirme Aile ve Eğitimciler İçin Tavsiyeler: Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın. “Neden böyle davranıyor?” yerine “Bu davranışın altında ne var?” diye düşünün. Mizaç özelliklerini bastırmak değil, yönlendirmek hedeflenmeli. Disiplin, mizaçla uyumlu ve yapıcı olmalı. Mizaca uygun destek, çocuğun özgüvenini ve uyumunu artırır. Son söz: Her insan ikiz kardeş dediğim, iyilik ve kötülüğü ile birlikte doğar. Doğduğu dünyanın içinde bu ikiz kardeşlerinin bir ya siner ya da hüküm sürmek için var gücüyle güçlenir. O yüzdendir ki doğduğun ev kaderindir lafı aslında insan gelişiminde çok önemli bir aktördür. İyilik bir seçimdir yoksa her insanın içinde bir yerlere sıkışmış kalmış kötülük her zaman barınır. İşte bizler hem evlatlarımız için hem de kendi öz benliğimiz için karakteristik özelliklerimizi bilmeli o derinlerdeki kötülüğümüzü beslememek için mücadele etmeliyiz. Çocuk yetiştirmek bir sanattır, sanatçı eseriyle övünmek için öyle çok çalışmıştır ki sergilerken büyük gurur yaşar. İşte bizlerde evlatlarımızı ilmik ilmik işlemek zorundayız ki eserimizle övünelim. Şimdilik her zaman olduğu gibi hoşça kalın, akıl ve beden sağlığınızı korumaya çalışın!