DİL-KONUŞMA BOZUKLUĞU

Son zamanlar da daha 2 yaşına yeni girmiş çocukların, kapı kapı psikologlara, dil konuşma terapistlerine gezdirildiklerine şahit olmaya başlayınca bugün bu konuyu ele almak istedim.

Öncelikle konuşma bozukluğu nedir ve çocuklar da hangi yaşlarda konuşma gerçekleşir? Bunu iyi bilmemiz gerekiyor.

Konuşma;  mutabık kalınan işaretlerin ve seslerin karşıdakinin zihninde anlam oluşturmasını, mesaja dönüşmesini sağlayan fiziksel ve zihinsel bir süreçtir. Konuşma; zihnin söz kalıbına döktüğü ve oluşturduğu düşüncelerin, duyguların şekillendirilmesidir.

Konuşma bozukluğu; hece, sözcük ve tümceleri söylemede görülen her tür aksaklık olarak tanımlanmaktadır.

ÇOCUKTA KONUŞMANIN GELİŞİMİ:

Çocuklarda dil gelişimi, yaşa bağlı belirli evrelerde gelişir. İşte genel olarak kabul gören çocuk dil gelişimi evreleri:

İşitsel Algı Dönemi (0-6 Ay): Yeni doğan bebekler, çevrelerindeki seslere tepki verirler ve temel sesleri ayırt etmeye başlarlar. Bu dönemde temel seslere karşı hassasiyetleri gelişir.

İlk İletişim Evresi (6-12 Ay): Bebekler, sesler üretmeye ve temel görsel işaretlere tepki vermeye başlarlar. İlk kelimeleri veya sözcükleri söylemese de, iletişim kurma yetenekleri artar.

Kelime Hazinesi Gelişimi (1-2 Yaş): Çocuklar bu dönemde temel kelimeleri öğrenirler. İlk kelimeleri konuşmaya başlarlar ve dil becerileri hızla gelişir.

Dilin Kullanımı (2-3 Yaş): Çocuklar kelimeleri bir araya getirerek basit cümleler kurmaya başlarlar. Dilin yapıları ve gramer kuralları bu dönemde gelişir.

Karmaşık Dil Kullanımı (3-5 Yaş): Çocuklar daha karmaşık cümleler kurmaya ve duygusal ifadeleri daha iyi anlamaya başlarlar. Dil becerileri hızla ilerler.

Okul Öncesi Dönem (5-6 Yaş): Çocuklar okul öncesi döneme yaklaştıkça, dil gelişimi daha sofistike hale gelir. Hikâyeler anlatma, kitap okuma ve daha karmaşık dil yapıları öğrenme önem kazanır.

Bu evreler her çocuk için farklılık gösterebilir ve her çocuğun dil gelişimi farklı hızlarda ilerleyebilir.

Eğer bir çocuğun ruhsal ve fiziksel bir sıkıntısı yoksa çocuk takriben 4 yaşına kadar dil-konuşma gelişimini tamamlar. Daha erken dönemlerde dil-konuşma sıkıntısı yaşadığınız çocuğunuza tıbbi muayene yapıldıktan sonra, dil- konuşma geriliğinin nedenlerini ortadan kaldırmaktır.

Nedenler genel olarak şunlardır; (benim mesleki tecrübemle gördüğüm nedenler)

1-     İki Dillilik; özellikle ana diline tam hâkim olmayan çocuğa, lütfen ikinci bir lisan öğretme gayretine girmeyin, zira çocuk dil karmaşası yaşarak hiç birini tam konuşamaz duruma geliyor.

2-     Teknolojik Aletler; Her ne kadar bangır bangır zararlarını anlatsak da ailelerin çocukları erken yaşta teknolojiyle tanıştırmaları, hem algısal geriliğe, hem konuşma geriliğine neden oluyor. Lütfen 2-3 yaşına kadar telefon, tablet, televizyon gibi çocukların algılarını kapatacak cihazlardan çocuklarınızı uzak tutun ve oralardan daha konuşmayı bilmeyen çocuklara yabancı diller öğretmeye çalışmayın. Sonuç itibarıyla kendi dilini de o öğrettiğiniz yabancı dili de bir birine karıştıran, konuşmaya çalışan çocuklar iki arada bir derde kalıyor. 

3-     Çocuğunuzla hayatı paylaşın; Her organ gibi çalışmayan sistem, kendiliğinden işlevini yitirmeye ya da küçülmeye başlar. Çocuğunuzun derdini işaretlerle ya da bebek konuşmalarıyla anladığınız sürece çocuğunuz konuşma ihtiyacı duymaz ve kelime hafızası en aza inen, çocukta konuşma-dil geriliği başlar. Çocuğunuzu hayatınızın içine alın. Onunla sohbet edin. Anlamaz diye düşünmeden ona varlığını hissettirin.

4-     Çocuğunuzun dil gelişimini bilinçli takip edin; Öncelikle her ebeveynin yanılmamak, aldatılmamak için temel çocuk gelişimini bilmesi gerek. Eğer ilgilenmenize rağmen 4 yaşına kadar çocuğunuzda belirgin gerilik devam ederse o zaman mutlaka tıbbi olarak destek almanız gerekir.

5-     Genetik faktörleri unutmayın; Telaşlanmadan önce mutlaka bilmiyorsanız, aile büyüklerinizden 1.derece akrabalarınızda böyle bir olaya rastlandı mı, mutlaka öğrenin.

Ancak daha 2 yaşına yeni girmiş çocukları kendinizin yapacağı şeyler varken, hemen çocuk psikologlarına, dil-konuşma terapistlerine ya da eğitmenlerine götürmeniz hem çocuk için hem de sizler için doğru bir davranış değildir ve lütfen şunu unutmayın işini doğru yapan hiçbir uzman özel gereksinimli çocuk değilse,  5 yaşına kadar çocuğunuza özel danışmanlık hizmeti vermez. Dil-Konuşma için yapılacakları aileye anlatır, onlara ödev verir sadece uzaktan takibi yapar, zira bu tür gelişimi yavaş olan çocukların eğitimi aile içinde olur ki sürekliliği olsu. Dil-konuşma eğitimi öyle hafta da 2 gün 45 dk ile çözüme ulaşmayacak uzun soluklu, sürekliliği olması gereken bir eğitimdir.

Sevgili anne-babalar buralara döktüğünüz o kadar para, zaman yerine, sadece çocuğunuzla ilgileneceksiniz hepsi bu…

Şimdilik her zaman olduğu gibi hoşça kalın,akıl ve beden sağlığınızı korumaya çalışın!